Có thể bạn đã quen với những tình huống này: Bạn đã dành hàng giờ để học từ vựng mới, nhưng vào thời điểm quan trọng, bạn không thể nhớ đúng từ. Hoặc khi bạn đang nghe người bản ngữ nói, bạn đột nhiên không hiểu gì cả. Điều gì sẽ xảy ra?
Đừng lo lắng, cả hai viễn cảnh này đều bình thường! Tại Babbel, chúng tôi biết rằng việc học ngôn ngữ là một niềm vui, nhưng nó cũng có thể trở thành một công việc khó khăn. Vậy học một ngôn ngữ mới khó như thế nào? Và tại sao việc lựa chọn một ngôn ngữ mới để học lại luôn thử thách? Câu trả lời cho cả hai câu hỏi rất đơn giản: Mỗi ngôn ngữ là duy nhất và có những đặc điểm phân biệt nó với các ngôn ngữ khác. Với mọi ngôn ngữ mới, việc nắm vững những đặc điểm này đặt ra một thách thức cho não bộ của chúng ta. Tất nhiên, có những ngôn ngữ dễ hơn và cũng có những ngôn ngữ khó hơn, nhưng nhìn chung đây là những trở ngại lớn nhất đối với người học:
Hệ thống chữ viết khác nhau
Tiếng Ả Rập, tiếng Quan Thoại, tiếng Hindi – một số ngôn ngữ được nói nhiều nhất trên thế giới sử dụng hệ thống chữ viết khác với bảng chữ cái Latinh. Điều này thoạt nhìn có thể gây khó khăn, bởi vì nếu bạn muốn học một trong những ngôn ngữ này, bạn cũng sẽ phải đối mặt với những ký tự không quen thuộc. Ví dụ, tốt nhất là bạn nên tự làm quen với bảng chữ cái Cyrillic trước khi học những từ đầu tiên bằng tiếng Nga. Nỗ lực này đặc biệt đáng giá vì nó mở ra cánh cửa đến với thế giới: Nhiều ngôn ngữ Đông Âu và Trung Á khác như tiếng Serbia, Belarus hoặc Mông Cổ cũng sử dụng bảng chữ cái Cyrillic.
Cách phát âm phức tạp
Bạn có thể biết những người nói tiếng Anh trôi chảy và không mắc bất kỳ lỗi nào, nhưng giọng của họ tiết lộ rằng tiếng Anh không phải là ngôn ngữ mẹ đẻ của họ. Tại sao rất khó để làm chủ hoàn toàn cách phát âm của một ngôn ngữ khác?
Câu trả lời có thể được giải thích bằng khía cạnh sinh học: Trẻ sơ sinh về mặt lý thuyết có khả năng hình thành tất cả các loại âm thanh. Khi chúng ta là những đứa trẻ, chúng ta được bao quanh bởi những âm thanh của ngôn ngữ mẹ đẻ của chúng ta, và chúng ta học cách thực hành chúng và phân biệt chúng với những âm thanh tương tự. Nhưng sau đó, bộ não của chúng ta mất khả năng tạo ra và phân biệt những âm thanh mà không nghe thường xuyên.
Khi bạn đã trưởng thành mà học một ngôn ngữ, bạn thường gặp khó khăn với việc phát âm vì bộ phận phát âm của bạn phải học cách tạo ra những âm thanh mới.
Đối với người bản ngữ Ba Lan, việc phát âm những từ như cześć (xin chào) và pięćdziesiąt (năm mươi) rất dễ dàng, nhưng đối với bất kỳ ai học tiếng Ba Lan như một ngôn ngữ thứ hai, đó là một thách thức lớn. Đối với những người học tiếng Anh, sự khác biệt giữa âm i ngắn (như trong “bit”) và âm ee dài (như trong “beet”) rất khó phân biệt, trong khi người bản ngữ lại rất dễ dàng. (Nếu bạn không tin tôi, hãy nghĩ lại lúc mà một đồng nghiệp không phải là người bản xứ nói từ“bãi biển” và nó phát ra nghe giống như một từ lăng mạ…)
Chỉ có một điều có thể giúp ích, đó là: Thực hành, thực hành và thực hành! Và cách thực hành tốt nhất bao gồm các bài tập để rèn luyện khả năng phát âm của bạn tốt hơn. Nhưng cuối cùng, có giọng không phải là một điều xấu. Ngược lại, người bản ngữ thường thấy chúng thật quyến rũ!
Cảnh giác với những từ dễ bị nhầm lẫn trong các ngôn ngữ
Trong nhiều ngôn ngữ, bạn sẽ bắt gặp cái gọi là ‘false friends’ – những từ có vẻ ngoài hoặc âm thanh tương tự như tiếng Anh, nhưng có nghĩa hoàn toàn khác. Đương nhiên, những điều này có thể nhanh chóng dẫn đến hiểu lầm.
Trong cái rủi lại có cái may? Sau khi bạn đã phạm sai lầm một lần, bạn có thể sẽ ghi nhớ sự khác biệt trong tương lai!
Ví dụ: bạn có thể bị cám dỗ sử dụng từ embarazada trong tiếng Tây Ban Nha để nói “xấu hổ”, bởi vì nó trông giống từ tiếng Anh một cách kỳ lạ. Thật không may, embarazada không phải là một từ cùng gốc, mà là một từ rất dễ bị nhầm: Nghĩa thực sự của nó là “mang thai”. Nếu bạn muốn bày tỏ sự bối rối của mình (có lẽ sau khi sử dụng nhầm từ), bạn sẽ muốn nói “Tengo vergüenza”.
Gây nhầm lẫn hơn nữa là từ Gift của Đức. Bạn có thể phải hết sức cẩn thận nếu ai đó tặng nó cho bạn, bởi vì họ không phải tặng bạn một món quà, mà là thuốc độc! Thật sự rất khó hiểu?
Đừng quên ngữ pháp
Thứ mà nhiều người học ngoại ngữ sợ là ngữ pháp. Và ai có thể trách họ? Nó thường rất khó trong tiếng mẹ đẻ của chúng ta. Những vấn đề này thường phức tạp khi học một ngôn ngữ khác. Ví dụ, trong tiếng Pháp có subjonctif – một dạng động từ không tồn tại tương đương trong tiếng Anh. Chỉ cần nhìn vào hai câu này bằng tiếng Anh:
- Tôi nghĩ anh ấy đang đến.
- Tôi không nghĩ anh ấy sẽ đến.
Bạn thấy những gì? Có lẽ không có gì. Đó là điểm đáng chú ý! Động từ thứ hai luôn giống nhau, bất kể động từ thứ nhất có bị phủ định hay không. Tuy nhiên, trong tiếng Pháp, điều này tạo ra sự khác biệt lớn:
- Je crois qu’il vient.
- Je ne crois pas qu’il vienne.
Nếu bạn muốn phủ định động từ đầu tiên của mình, bạn sẽ phải sử dụng một hình thức khác cho động từ theo sau. Đây chỉ là một ví dụ, nhưng hầu như tất cả các ngôn ngữ đều chứa các khía cạnh ngữ pháp không có trong ngôn ngữ mẹ đẻ của chúng ta.
Ngay cả khi bạn không thấy thú vị khi học các quy tắc ngữ pháp, chỉ cần nhớ: Nếu bạn muốn nói trôi chảy và chính xác, bạn không thể bỏ qua ngữ pháp! Và trái ngược với những gì bạn có thể đã trải qua ở trường học, điều này không có gì phải nhàm chán. Bạn có thể thấy điều đó đặc biệt bổ ích khi nhận thấy những tiến bộ của mình từ tuần này sang tuần khác.
Diễn đạt bằng thành ngữ
Thành ngữ trong một ngôn ngữ mới ban đầu thường khó hiểu vì bạn có thể hiểu từng từ riêng lẻ, nhưng vẫn bỏ sót ý nghĩa tổng thể. Chỉ cần tưởng tượng một người không phải là người bản ngữ sẽ nghĩ gì nếu bạn nói đừng “nói vòng vo”. Bạn hoàn toàn không nói về việc đánh đập, cũng không liên quan gì đến bụi cây – điều bạn thực sự đang nói là hãy nói trực tiếp vào câu chuyện. Nhưng điều đó sẽ trực quan như thế nào đối với người học?
Khó khăn để nhớ các thành ngữ ? Mẹo của chúng tôi là hình dung chúng theo nghĩa đen!
Có lẽ không cần phải nói rằng bạn không thể chỉ dịch các thành ngữ tiếng Anh trực tiếp: Ngay cả khi có một cách diễn đạt tương đương, nó chỉ có thể sử dụng các từ khác nhau diễn đạt tương tự. Thay vì nói “một mũi tên trúng hai đích” bằng “killing two birds with one stone,” một người Đức sẽ nói “hit two flies with one fly-swatter” (zwei Fliegen mit einer Klappe schlagen).
Phương ngữ và các biến thể khác
Một thách thức khác là nhiều ngôn ngữ có nhiều phương ngữ và các từ khác nhau cho cùng một vật – đây là trường hợp của tiếng Đức và thậm chí cả tiếng Anh ở một mức độ nào đó. Tiếng Tây Ban Nha, với hơn 400 triệu người bản ngữ trên toàn thế giới, đặc biệt nổi tiếng với lượng từ vựng đa dạng.
Ví dụ: “bút bi” trong tiếng Tây Ban Nha ở châu Âu là el bolígrafo, ở Mexico, nó phổ biến hơn là la pluma, ở Colombia el esfero và ở Peru, Bolivia và Costa Rica là el lapicero. Và đó chỉ là một trong hàng trăm từ khác nhau giữa các quốc gia nói tiếng Tây Ban Nha. Điều này có thể gây nhầm lẫn trong thời gian đầu, nhưng người bản ngữ thường sẽ hiểu bạn, ngay cả khi bạn không sử dụng từ địa phương.
Làm thế nào để bạn bắt đầu học một ngôn ngữ mới?
Vì vậy, rõ ràng là có rất nhiều trở ngại có thể gây khó khăn cho việc học ngôn ngữ. Đồng thời, chúng tôi biết rằng nó thực sự thú vị! Dưới đây là các mẹo của chúng tôi để tránh sự chán nản khi học:
1. Luôn nhắc nhở bản thân động lực học ngoại ngữ. Suy nghĩ về lý do của bạn và điều chỉnh phương pháp học tập phù hợp với sở thích của bạn. Nếu bạn muốn học tiếng Pháp cho chuyến đi đến Paris của mình, bạn không cần phải học Molière – nhưng xem một vài bộ phim cùng với việc học của bạn sẽ củng cố vốn từ vựng và giúp bạn học được nhiều hơn.
2. Đặt những kỳ vọng thực tế. Nói một cách trôi chảy một ngôn ngữ mới, hoặc thậm chí chỉ nói tốt nó, đòi hỏi thời gian, năng lượng và động lực. Để bắt đầu, bạn nên đặt ra những mục tiêu nhỏ, thực tế (ví dụ: học cách gọi đồ uống vào kỳ nghỉ). Khi bạn có ý thức nhanh chóng về thành tích, bạn sẽ có động lực hơn để tiếp tục học tập.
3. Hãy từ từ và thực hành từng chút một, nhưng một cách thường xuyên. Chỉ 15 phút mỗi ngày tốt hơn hai giờ một lần mỗi tuần. Và điều đó có thể phù hợp với cả những lịch trình bận rộn nhất, phải không?
*******************************************
Xin chân thành cảm ơn tác giả vì những chia sẻ vô cùng bổ ích!
- Theo: Babel Magazine
- Người dịch: Nguyễn Thị Kim Chi
- Khi chia sẻ cần phải trích dẫn nguồn là “ Người dịch: Nguyễn Thị Kim Chi – Nguồn iVolunteer Vietnam”
Shortlink: https://ivolunteer.vn/z/11284
Trong quá trình tổng hợp và chia sẻ thông tin, các tình nguyện viên/ cộng tác viên/ thành viên rất khó tránh khỏi thiếu sót. Rất mong được độc giả cảm thông và góp ý tích cực để giúp iVolunteer Vietnam ngày một hoàn thiện & phát triển.
