Thức ăn là thứ mà tất cả chúng ta đều quen thuộc – nhưng mục đích chính xác của nó là gì và tại sao nó lại quan trọng?
Chúng ta sẽ ăn gì cho bữa tối? Đây là một câu hỏi quen thuộc với tất cả chúng ta. Sau đó Michael Pollan đặt tên cho cuốn sách đặc biệt của mình, cuốn “Thế lưỡng nan của loài ăn tạp” nổi tiếng. Đối với hầu hết các loài động vật trên hành tinh, câu trả lời rất đơn giản: chỉ ăn cùng một thứ bạn đã ăn mỗi ngày trong đời.
Đối với con người, những người có thể ăn nhiều loại thực phẩm và tận hưởng một loạt các lợi ích sức khỏe, câu hỏi này thật khó hiểu đến nỗi chúng ta dành cả cuộc đời để hỏi.
💥 Điều gì khiến thực phẩm trở nên quan trọng như vậy
Vậy tại sao chúng ta phải để tâm đến câu hỏi này? Chúng ta không thể ăn bất cứ thứ gì ngon? Như bạn nghi ngờ, câu trả lời đơn giản một cách đáng thất vọng. Chúng ta phải ăn uống cân bằng các chất dinh dưỡng nếu muốn tận hưởng một cuộc sống lành mạnh hàng ngày. Điều này có nghĩa là protein, carbohydrate, chất xơ và chất béo phải được bổ sung một lượng thích hợp.
Chúng được gọi là “chất dinh dưỡng đa lượng”. Sau đó, chúng ta cũng cần nghĩ đến khoáng chất, vitamin và các “vi chất dinh dưỡng” khác. Và đừng quên nước – nó cũng rất quan trọng (mặc dù không phải là thứ chúng ta thực sự cần phải nỗ lực để phù hợp với chế độ ăn uống của mình). Nếu bạn muốn hiểu chi tiết hơn về chủ đề này, bạn có thể xem Giáo sư Helen Truby từ Đại học Monash ở Melbourne phân tích nó tại đây.
💥 Làm thế nào chúng ta biết có những gì để ăn?
Giống như hầu hết các tổ chức uy tín thuộc loại này, Đại học Monash đề xuất phương pháp tiếp cận dựa trên bằng chứng để xác định cái gì dinh dưỡng và cái gì không. Trên thực tế, việc thu thập bằng chứng có thể khó khăn, vì dữ liệu chất lượng cao về chủ đề này nổi tiếng là khó thu thập. Tuy nhiên, cần có cách tiếp cận khoa học đối với những vấn đề này nếu muốn tìm một câu trả lời có ý nghĩa. Khóa học “Khoa học Thực phẩm và Dinh dưỡng” của chúng tôi có thể là một điểm tốt để bắt đầu.
Dinh dưỡng không phải là điều mà chỉ mỗi cá nhân mới cần quan tâm. Các doanh nghiệp và chính phủ cũng có thể tìm cách quảng bá và khuyến khích các loại thực phẩm phù hợp. Người lao động ăn uống hợp lý thường có năng suất cao hơn. Họ có thể tập trung lâu hơn và giảm tỷ lệ vắng mặt một cách đáng kể, nhờ vào vai trò của dinh dưỡng trong việc ngăn ngừa bệnh tật. Tạo ra một môi trường làm việc mà mọi người đều có thể ăn uống đầy đủ có ý nghĩa về mặt kinh tế cũng như đạo đức.
Tầm quan trọng của thực phẩm đối với xã hội không chỉ ở giá trị dinh dưỡng của nó. Điều này được nhấn mạnh bởi Maarten van der Kamp của EIT Food. Theo Kamp, chúng ta nên thử suy nghĩ về các chuẩn mực xã hội, lịch sử và kinh tế khi cố gắng định hình thực phẩm và mối quan hệ của chúng ta với thực phẩm một cách tích cực.
💥 Tại sao dinh dưỡng lại cần thiết?
Ngoài nhiều yếu tố kinh tế xã hội liên quan đến thực phẩm, không thể phủ nhận rằng chức năng chính của nó là dinh dưỡng. Nhưng điều đó có ý nghĩa thực sự là gì?
💥 Dinh dưỡng là gì?
Dinh dưỡng là một trong những từ khó hiểu. Đó là quá trình cơ thể lấy thức ăn, phân hủy và sử dụng nó để thực hiện các chức năng khác nhau. Thông qua chế độ dinh dưỡng phù hợp, chúng ta có thể duy trì sức khỏe, phát triển và sửa chữa các mô bị tổn thương. Chúng ta có thể ngăn ngừa bệnh tật phát triển, tối ưu hóa khả năng sinh sản và trong trường hợp phụ nữ mang thai thì có thể giúp thai nhi phát triển.
Ngày nay, chúng ta có thể nhận được chất dinh dưỡng từ các nguồn không phải thực phẩm chẳng hạn như thực phẩm bổ sung. Nhưng cách tốt nhất và quan trọng nhất để có được dinh dưỡng là thông qua một chế độ ăn uống thích hợp.
💥 Thức ăn và dinh dưỡng có mối liên hệ như thế nào?
Trong thực tế, dinh dưỡng có thể được chia thành nhiều giai đoạn riêng rẽ. Cơ thể sẽ tiêu hóa thức ăn (tức là chia nhỏ ra các thành phần hữu ích), vận chuyển các thành phần đó đến những bộ phận cơ thể cần chúng, rồi bài tiết ra ngoài. Nếu bất kỳ giai đoạn nào trong số này không thành công, thì quá trình dinh dưỡng đã không xảy ra.
Do đó, cái gì “bổ dưỡng” sẽ phụ thuộc vào quá trình tiêu hóa của cơ thể và các hoạt động mà cơ thể thực hiện. Giả sử bạn sắp đi bộ đường dài. Khi đó, bạn sẽ có nhu cầu dinh dưỡng khác so với một người ít vận động. Tương tự, nếu bạn 80 tuổi, bạn sẽ cần ăn uống khác với một người tám tuổi.
💥 Tầm quan trọng của việc ăn thức ăn lành mạnh
Nếu chúng ta không ăn loại thực phẩm phù hợp, cơ thể chúng ta có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện tốt các chức năng cần thiết. Trong nhiều trường hợp, cơ thể có thể tự tạo ra các chất dinh dưỡng để bù đắp cho sự thiếu hụt trong chế độ ăn uống. Ví dụ, nếu bạn không bổ sung đủ carbohydrate, cơ thể bạn sẽ thay thế bằng chất béo như một nguồn nhiên liệu.
Tuy nhiên, có một số chất dinh dưỡng mà cơ thể không tự tổng hợp được. Chúng bao gồm các axit béo thiết yếu như axit linoleic và axit alpha-linolenic, giúp điều hòa lượng cholesterol trong máu và điều hòa hệ tuần hoàn.
💥 Lợi ích của việc ăn uống lành mạnh
Một chế độ ăn uống tốt sẽ kéo dài và cải thiện tuổi thọ của bạn. Nó cho phép cơ thể chăm sóc cho các cơ quan đúng cách – từ tim đến não tới làn da của bạn. Nó sẽ làm cho bạn cảm thấy tốt hơn một cách đáng kể và giúp bạn trông ổn hơn. Nếu tất cả những lợi ích của một chế độ ăn uống tốt đều có ở dạng viên uống thì nó sẽ là sản phẩm có giá trị nhất từng được phát triển.
Lý tưởng nhất là xây dựng thói quen ăn uống tốt từ thời thơ ấu. Việc thiếu các chất dinh dưỡng thích hợp có thể dẫn đến rối loạn tăng trưởng, hậu quả của chúng có thể xảy ra khi trưởng thành. Cung cấp dinh dưỡng thời thơ ấu cũng có tầm quan trọng gián tiếp đến sức khỏe của bạn về lâu dài. Một khi biết được thực phẩm nào là quan trọng và vì lý do gì, bạn sẽ có thể mang kiến thức đó đến tuổi trưởng thành và truyền lại cho các con của mình.
Tất nhiên, bạn rất dễ mắc phải những thói quen xấu, với vô số thực phẩm tiện lợi có sẵn. Nhưng những lợi ích bạn cảm nhận được từ việc ăn uống lành mạnh sẽ rất đáng giá, ngay cả khi bạn cần sửa soạn nhiều hơn một chút.
💥 Thực phẩm và sức khỏe tâm thần
Trong số những lợi ích ít được đánh giá cao của một chế độ ăn uống cân bằng, bổ dưỡng là những lợi ích liên quan đến sức khỏe tâm thần. Bạn có thể đã từng trải qua cảm giác căng thẳng, xì hơi hoặc lo lắng khi không có một bữa ăn đầy đủ. Tìm hiểu thêm về mối quan hệ giữa “Thức ăn và Tâm trạng” trong khóa học của chúng tôi bởi Đại học Deakin.
Tuy nhiên, đôi khi vấn đề dinh dưỡng có thể có những tác động tinh vi hơn. Ví dụ, nếu ăn cá ngừ thường xuyên, bạn có thể gặp phải các vấn đề liên quan đến việc tiêu thụ quá nhiều thủy ngân – bao gồm trạng thái kích thích hoặc “hội chứng điên cuồng”, có thể dẫn đến cáu kỉnh và kém tự tin.
Não và dạ dày có mối quan hệ mật thiết với nhau, sức khỏe và tình trạng của dạ dày hầu như luôn ảnh hưởng đến não. Nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về mối quan hệ này và ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe tâm thần, bạn có thể xem khóa học “Thực phẩm cho suy nghĩ: Mối quan hệ giữa thực phẩm, dạ dày và não” do Liên minh Châu Âu tài trợ một phần.
💥 An toàn thực phẩm là gì và tại sao nó lại quan trọng?
Cũng giống như các loại thực phẩm phù hợp là thiết yếu, các loại thực phẩm không phù hợp có thể gây ra thảm họa. Quan trọng là không vô tình ăn phải thứ gì đó sẽ đầu độc chúng ta. Trong hầu hết thời gian, chúng ta có thể giảm rủi ro một cách đáng kể bằng việc tuân thủ các quy trình và thực hành an toàn thực phẩm phù hợp.
Các quy tắc hiệu quả có thể được thể hiện theo những cách mà hầu hết mọi người đều hiểu được. “Không bao giờ rửa gia cầm sống” là một ví dụ điển hình. Chúng ta có thể làm theo hướng dẫn đó, ngay cả khi không hiểu tại sao. Thật hữu ích và thú vị khi hiểu được vi sinh vật học tại nơi làm việc. Nhưng thông thường, chính thông điệp và việc buộc thực hành các tiêu chuẩn cơ bản một cách phù hợp sẽ tạo ra sự khác biệt về việc mọi người có bị bệnh hay không một cách đáng kể.
Cách chúng ta bảo quản thực phẩm cũng quan trọng như cách nấu. Việc ghi nhãn mọi thứ một cách rõ ràng trong tủ đông hoặc tủ lạnh có thể giúp nhân viên nhà hàng biết nên dùng món nào trước. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu chất thải mà còn giảm thiểu mối đe dọa của các mầm bệnh lây truyền qua thực phẩm. Bạn có thể nâng cao hiểu biết của mình về những vấn đề này trong khóa học “An toàn Thực phẩm và Dinh dưỡng: Cách Tiếp cận Toàn cầu đối với Sức khỏe Cộng đồng” của chúng tôi.
💥 Cách chúng ta sản xuất thực phẩm
Trong khi các loại thực phẩm chúng ta ăn có tầm quan trọng rất lớn, các phương pháp sản xuất những loại thực phẩm đó lại có tác động đáng kể đến môi trường, xã hội và kinh tế. Trong một thế giới lý tưởng, chúng ta sẽ có đủ loại thực phẩm phù hợp cho mọi người và sản xuất chúng theo cách mà thế giới tự nhiên hoàn toàn không bị tổn hại. Hiện thực hóa tham vọng này là trọng tâm trong khóa học của chúng tôi về “Dinh dưỡng cho Sức khỏe và Sự bền vững”.
💥 Lịch sử nông nghiệp
Nông nghiệp là quá trình mà thông qua đó thực phẩm được canh tác. Bạn cũng có thể phân loại quy trình vận chuyển thực phẩm của ngành nông nghiệp.
Phần lớn thực phẩm đã được định hình bởi ảnh hưởng của con người. Trừ khi bạn kiếm ăn trong rừng để tìm dâu rừng và nấm, cũng như kiếm được thịt bằng cách săn bắt động vật hoang dã thì bạn đang hưởng lợi từ nông nghiệp.
Sự phát triển của nền nông nghiệp rộng khắp đã có những ảnh hưởng sâu sắc đến nền văn minh nhân loại. Được giải phóng khỏi gánh nặng săn bắt và hái lượm, tổ tiên của chúng ta nhận thấy rằng thay vào đó, họ có thể dành thời gian chăm sóc các loại cây chuyên dụng. Những cây này có thể được tạo hình theo các hình thức mà những người nông dân ban đầu mong muốn và được sử dụng để cung cấp thức ăn cho mọi người ở một địa điểm cố định thông qua việc nhân giống có chọn lọc.
Điều này có nghĩa là không còn phải lang thang tìm kiếm thức ăn nữa. Nó cũng giải phóng thời gian cho những người lao động chuyên môn để họ cống hiến cho các hoạt động khác như phát triển những công cụ ưu việt, xây dựng nơi trú ẩn cao cấp và phát triển nghệ thuật, chữ viết và âm nhạc. Nó cũng tạo điều kiện cho các thị trấn và thành phố lớn hình thành.
Nói cách khác, nông nghiệp là điều kiện tiên quyết của mọi lĩnh vực nghiên cứu khác. Khám phá thêm về tác động của sản xuất lương thực trong khóa học “Nông nghiệp, Kinh tế và Tự nhiên” của chúng tôi.
💥 Thực hành nông nghiệp thời hiện đại
Ngày nay, sản xuất lương thực dựa trên các nguyên tắc tương tự – ngoại trừ việc nó đã bị công nghiệp hóa thay đổi đến mức không còn nhận ra nữa. Thay vì chăm sóc một vài con vật và một mảnh đất nhỏ, nông nghiệp hiện đại thường có đặc trưng là những vùng đất trồng trọt quy mô lớn, được công nghiệp hóa và các chuồng trại với quy mô nhà kho chứa đầy gia súc.
Phần lớn thực phẩm chế biến mà chúng ta ăn có nguồn gốc từ một số loại cây trồng chủ lực rất hạn chế, trong đó ngô được cho là thành công nhất. Sau khi làm cho hợp thuỷ thổ ở Mexico, ngô hiện đại đã lan đến Mỹ, nơi nó tìm thấy đường đi vào mọi thứ từ tương cà, chất làm ngọt, chăn nuôi, nhiên liệu sinh học và keo dán.
Khóa học của chúng tôi về “Cải thiện Sản xuất Lương thực với Công nghệ Nông nghiệp và Công nghệ Sinh học Thực vật” sẽ khám phá kỹ hơn các phương pháp sản xuất hiện đại.
💥 Sản xuất lương thực bền vững
Việc tiêu thụ thịt và các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật đặt ra vấn đề đạo đức mà gần đây mới được giải quyết một cách nghiêm túc. Có sai không khi giết một con vật để có thể thưởng thức một chiếc bánh mì kẹp thịt ngon lành? Tại sao cứ vài ngày lại có thể giết mổ một con gà, và tại sao một cầu thủ bóng đá đá con mèo của anh ta qua bếp lại đáng trách về mặt đạo đức? Đây là những câu hỏi mà chỉ có một nhóm thiểu số thắc mắc cách đây không lâu.
Ngoài ra còn có các vấn đề môi trường liên quan đến việc sản xuất thịt. Chăn nuôi gia súc có thể trực tiếp tạo ra khí nhà kính. Ví dụ, gia súc thải ra một lượng lớn khí mê-tan. Ngoài ra còn có chi phí cơ hội của việc chăn nuôi gia súc: đất được sử dụng để chăn nuôi gia súc không thể được sử dụng cho các mục đích khác.
Các loại cây làm thức ăn cho gia súc thường được trồng trên đất trước đây là rừng. Những đầm lầy khổng lồ của rừng nhiệt đới Amazon đang bị phát quang mỗi năm để nhường chỗ cho đậu nành, một loại thức ăn cho gia súc. Đất được sử dụng hiệu quả hơn khi thực phẩm được trồng trên mảnh đất đó được cung cấp trực tiếp cho con người, thay vì cung cấp cho các loài động vật mà con người ăn. Bạn có thể đọc thêm bài viết trước của chúng tôi về tác động của việc ăn thịt đối với môi trường.
💥 Áp dụng lối sống thuần chay
Vậy giải pháp thay thế là gì? Một trong những cách đơn giản là từ bỏ các sản phẩm làm từ động vật. Để thuyết phục mọi người thực hiện điều này liên tục, cần phải phát triển một giải pháp thay thế hợp khẩu vị. Hiện nay, các sản phẩm thay thế thịt được sản xuất bằng cách kết hợp nhiều nguyên liệu với nhau để tạo ra thứ gì đó có hình thức và mùi vị tương tự như thịt.
Những sản phẩm này đang có một sự bùng nổ kéo dài, nhờ nhu cầu ngày càng tăng từ những người ăn chay trường và ăn chay linh hoạt. Thay đổi cuộc chơi thực sự sẽ đến khi protein động vật có thể được tạo ra trong phòng thí nghiệm rộng rãi hơn. Đọc thêm về các lựa chọn thay thế thịt dựa trên thực vật và thịt được nuôi trong phòng thí nghiệm tại bài đăng trên blog của chúng tôi về chủ đề này.
Nếu bạn muốn tìm hiểu về cách chúng ta có thể xây dựng hệ thống thực phẩm bền vững trong tương lai, tại sao không xem xét khóa học của chúng tôi từ Đại học Exeter? Mặt khác, nếu bạn lo lắng về thói quen ăn uống cá nhân của mình, bạn có thể xem hướng dẫn chế độ ăn uống bền vững mà chúng tôi đã tổng hợp với sự trợ giúp của EIT Food.
💥 Lời kết
Như bạn đã nắm được, câu hỏi chúng ta nên ăn gì là một câu hỏi khá phức tạp. Hơn nữa, bạn có thể thấy cuộc tranh luận được tô màu bởi các yếu tố thậm chí không được coi là khoa học. Tuy nhiên, những lập luận chống lại việc ăn một loại thực phẩm cụ thể có thể không bị công kích, thuyết phục mọi người bỏ đi thói quen đã ăn sâu vào văn hóa (hoặc thậm chí là tôn giáo) của họ là rất khó.
Tất nhiên, dinh dưỡng và thực phẩm là thứ mang tính hệ quả rất lớn. Chế độ ăn uống thực sự quan trọng, không chỉ đối với chúng ta mà còn đối với thế giới xung quanh. Do đó, dành thời gian và nghiên cứu cho câu hỏi chúng ta nên ăn gì là rất đáng giá!
Xin chân thành cảm ơn tác giả vì những chia sẻ vô cùng bổ ích!
• Bài viết gốc: https://www.futurelearn.com/info/blog/exploring-food-and-nutrition-why-is-food-important
• Người dịch: Lương Phương Thảo
• Khi chia sẻ cần phải trích dẫn nguồn là “Người dịch: Lương Phương Thảo – Nguồn iVolunteer Vietnam”
Shortlink: https://ivolunteer.vn/z/10817
Trong quá trình tổng hợp và chia sẻ thông tin, các tình nguyện viên/ cộng tác viên/ thành viên rất khó tránh khỏi thiếu sót. Rất mong được độc giả cảm thông và góp ý tích cực để giúp iVolunteer Vietnam ngày một hoàn thiện & phát triển.
