✨Thấu cảm – hoặc thấu hiểu suy nghĩ và cảm xúc của những người xung quanh chúng ta – là một trong những phần quan trọng nhất và cần có nhất khi trở thành những sinh vật xã hội*. Nhưng chính xác thì sự thấu cảm là gì? Và quan trọng, chúng ta có thể có nhiều hơn nữa không?
Giáo sư tâm lý học Stanford, Tiến sĩ Jamil Zaki, giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học Thần kinh Xã hội, nghiên cứu những câu hỏi này. Trong một bài nói chuyện trên TEDxMarin, ông ấy nói rằng sự thấu cảm của con người thực sự là một kỹ năng có thể được phát triển chứ không phải là một phẩm chất sẵn có. Ông giải thích: “thấu cảm là một từ đơn giản để chỉ một tư tưởng phức tạp. “Các nhà tâm lý học cho rằng sự thấu cảm là một thuật ngữ chung cho nhiều cách mà chúng ta phản ứng với cảm xúc của người khác”.
✨Tại sao sự thấu cảm lại quan trọng như vậy? Một số lý do rõ ràng hơn: “Nó truyền cảm hứng cho chúng tôi giúp đỡ các thành viên trong gia đình, bạn bè và những người xa lạ,” Tiến sĩ Zaki nói. “Nó giúp chúng ta nhìn thấy những khác biệt trong quá khứ và cho phép chúng ta hiểu những người thuộc chủng tộc hoặc thế hệ hoặc hệ tư tưởng khác với chúng ta, mà không mang tính rập khuôn, định kiến hoặc thiên vị.”
Nhưng ông ấy cũng tin rằng không chỉ những người khác được hưởng lợi từ sự thấu cảm – người cho đi cũng cảm nhận được điều đó. Ông nói: “Những người cho đi sự thấu cảm cũng có xu hướng ít căng thẳng và trầm cảm hơn, hài lòng hơn với cuộc sống của họ, hạnh phúc hơn trong các mối quan hệ và thành công hơn trong công việc.”
Tiến sĩ Zaki phân biệt giữa ba loại thấu cảm: thấu cảm nhận thức, thấu cảm cảm xúc và thấu cảm với mối quan tâm hoặc lòng trắc ẩn. Để giải thích những loại này, hãy tưởng tượng rằng bạn đang ăn trưa với một người bạn thì họ nhận được cuộc gọi điện thoại. Bạn không biết họ đang nói chuyện với ai, nhưng một lúc nào đó, bạn của bạn bắt đầu khóc.
Tiến sĩ Zaki nói: “Khi bạn nhìn thấy người bạn của mình suy sụp, bạn có thể bắt đầu cảm thấy tệ. “Tiếp nhận cảm xúc của họ – mà chúng tôi gọi là sự thấu cảm về cảm xúc – là sự chia sẻ gián tiếp về những gì người khác đang trải qua. Bạn cũng có thể cố gắng tìm hiểu xem họ đang cảm thấy gì và đó là điều mà chúng ta gọi là sự thấu cảm về nhận thức. Và nếu bạn là một người bạn tốt, bạn có thể quan tâm đến những gì họ đang trải qua và mong họ cảm thấy tốt hơn và chúng ta gọi đó là sự quan tâm thấu cảm hoặc lòng trắc ẩn. ”
✨Tất nhiên, sự thấu cảm không phải lúc nào cũng có được và cũng không phải lúc nào cũng là cách phản ứng khôn ngoan nhất. Tiến sĩ Zaki nhanh chóng chỉ ra rằng chúng ta không nợ bất cứ ai sự thấu cảm. Ví dụ: nếu bạn thấy mình không thể thấu cảm với một người hoặc những người trực tiếp tìm cách phá hoại hoặc miệt thị một nơi bạn thuộc về, thì đó không phải là lỗi của bạn. Ông ấy cũng nói rằng “sự thấu cảm có thể đi ngược lại công lý và đôi khi có thể cho chúng ta tầm nhìn hạn hẹp, trong việc muốn giúp đỡ một số người hơn những người còn lại”.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Zaki tin rằng tất cả chúng ta đều có trách nhiệm nuôi dưỡng sự thấu cảm “giống như cách chúng ta cố gắng chăm sóc cơ thể hoặc sức khỏe tinh thần của mình,” ông giải thích. “Tôi nghĩ việc xây dựng sự thấu cảm như một cách để chăm sóc sức khỏe tinh thần của chúng ta.” Thông qua buổi hội thảo giới thiệu của ông ấy tại Stanford về sự thấu cảm (và nguồn gốc của các bài tập dưới đây) và trong cuốn sách “Cuộc chiến vì lòng tốt: Xây dựng sự thấu cảm trong một thế giới bị đứt gãy”, ông ấy đã giúp mọi người rèn luyện để trở nên thấu cảm hơn.
Tại đây, ông ấy đưa ra năm bài tập để giúp xây dựng sự thấu cảm của bạn:
🌾 Bài tập số 1: Tăng cường nội lực của bạn
Đối với bài tập này, hãy nghĩ về điều gì đó bạn đang gặp khó khăn và cảm giác của bạn với vấn đề đó như thế nào. Sau đó, hãy tưởng tượng một người bạn đến gặp bạn với cùng một vấn đề và bạn sẽ trả lời họ như thế nào. Điều này có thể làm nổi bật khoảng cách giữa lòng tốt mà chúng ta dành cho những người xung quanh cuộc sống của mình và lòng tốt mà chúng ta thể hiện với bản thân. Bạn có thể sẽ tìm thấy sự khác biệt đáng kể trong cách bạn đối xử với bạn của mình – rất có thể là bằng sự kiên nhẫn, rộng lượng và tha thứ – so với cách bạn đối xử với bản thân – có thể bằng sự đổ lỗi, gay gắt và tự phê bình. Theo ông, những người đạt thành tích cao thường gặp khó khăn khi thực hiện bài tập này.
Điều này có liên quan gì đến sự thấu cảm? Tiến sĩ Zaki chỉ ra: “Trước khi thấu cảm với người khác, phải học cách yêu lấy bản thân. “Bạn không thể dành tình cảm cho người khác đến khi bạn không còn gì cả.” Bằng cách xây dựng lòng trắc ẩn, chúng ta đang tăng cường sự thấu cảm với người khác.
🌾 Bài tập số 2: Cảm thấy kiệt sức? Hãy dành lòng tốt cho người khác
Vào một số thời điểm nhất định trong ngày, đặc biệt là khi bạn căng thẳng hoặc cảm thấy bạn không có khả năng để đối diện, hãy dành một phần nhỏ nào đó – cho dù đó là thời gian, sức lực hay tiền bạc – cho một người nào đó trong cuộc sống của bạn. Gửi tin nhắn hỗ trợ đến ai đó đang gặp khó khăn. Khi bạn đang làm việc vặt, hãy mang cho đồng nghiệp của bạn loại cà phê họ yêu thích hoặc mang bưu phẩm của người hàng xóm lớn tuổi lên tầng trên. “Xây dựng sự thấu cảm không nhất thiết phải là quyên góp một nửa số tiền lương của bạn cho tổ chức từ thiện. Đó là những việc nhỏ mà chúng ta làm hàng ngày, ”Tiến sĩ Zaki nói. “Đó là thói quen của tâm trí.”
Trong nỗ lực tiết kiệm năng lượng cho bản thân, chúng ta có xu hướng ích kỷ khi gặp áp lực. Mặc dù điều đó có vẻ trái ngược với những gì bạn mong đợi, nhưng Tiến sĩ Zaki thấy rằng việc thực hiện những hành động nhỏ bé này – đặc biệt là vào những thời điểm mà chúng ta cảm thấy như không thể – có thể tiếp thêm sinh lực và năng lượng. Ông nói: “Nhiều người rất ngạc nhiên khi thấy rằng khi họ giúp đỡ người khác, họ không còn thấy mệt mỏi nữa. Sự vui vẻ và hạnh phúc không phải là một tình huống “Thắng-Thắng, Thua-Thua”.
🌾 Bài tập 3: Thể hiện sự bất đồng nhưng không tranh luận.
Nói chuyện với người mà bạn đang có mâu thuẫn. Nhưng thay vì tranh luận hoặc thảo luận về vấn đề gây tranh cãi, hãy chia sẻ câu chuyện của bạn về cách bạn hình thành ý kiến của mình và sau đó lắng nghe điều tương tự của họ.
Đây có thể là bài tập không thoải mái nhất trong số các bài tập, nhưng nó đáng thử trong bối cảnh xã hội hiện tại của chúng ta, trong đó tư tưởng của một người đi liền với tính cách của họ.
Lưu ý: Không thực hiện bài tập này với một người nào đó làm hại hoặc phỉ báng bạn hoặc nhóm nơi thuộc về.
Bài tập này dựa trên chiến lược được gọi là “tìm hiểu sâu sắc”, một chiến lược được một số nhà hoạt động xã hội sử dụng để họ có những cuộc trò chuyện hai chiều, kéo dài 10-15 phút với những người mà họ đang cố gắng thuyết phục. Mặc dù khám phá sâu có ý định thay đổi suy nghĩ của người khác, nhưng đó không phải là mục đích của việc thực hiện bài tập này. Mục đích của nó là cho chúng ta thấy rằng có thể không đồng ý với người khác mà không ghét họ hoặc coi họ là kẻ thù. Tiến sĩ Zaki nói: “Sự thấu cảm không có nghĩa là bao dung – mà nó có nghĩa là sự thấu hiểu. Khi các sinh viên của mình thực hiện bài tập này, ông ấy báo cáo, “Họ thường ngạc nhiên về sự tôn trọng và những khác biệt giữa con người có thể xảy ra”.
🌾 Bài tập số 4: Sử dụng công nghệ để kết nối, không chỉ để nhấp chuột và bình luận.
Đối với bài tập này, hãy nghĩ về cách bạn hiện đang sử dụng điện thoại và suy nghĩ lại cách bạn có thể sử dụng nó theo cách khác. Tiến sĩ Zaki nói: “Hãy cố gắng sử dụng công nghệ có chủ đích như một phương tiện mà con người có thể tồn tại và bạn có thể cố gắng theo đuổi mối liên hệ đó.”
Nhiều người trong số chúng ta nhấc điện thoại lên chỉ để tra cứu một giờ sau đó để nhận ra rằng chúng ta đã dành thời gian để thực hiện rất nhiều thao tác cuộn và nhấp chuột không có mục đích và không làm nhiều việc khác. Trong một vài ngày, hãy thực hiện kiểm tra nội bộ mỗi khi bạn bắt gặp chính mình đang tra cứu từ điện thoại của mình. Để ý xem bạn cảm thấy thế nào, những gì (nếu có) bạn đã đạt được và những gì bạn đã giữ lại. Bằng cách tự hỏi bản thân những câu hỏi cơ bản – “Tôi đang nghĩ gì? Đây có phải là điều tôi muốn làm không? Tôi cảm thấy gì bây giờ? ” – bạn có cơ hội xem xét tác động của nó đối với bạn và hạnh phúc của bạn.
Bài tập này không giúp xây dựng sự thấu cảm mà là để giúp chúng ta mang lòng tốt và tính nhân văn đến các nền tảng trực tuyến nơi chúng ta dành phần lớn thời gian của mình. Khi có thể, hãy cố gắng sử dụng các tương tác qua mạng của bạn như một cơ hội để kết nối tốt hơn với những người khác. Điều này có nghĩa là có nhiều tương tác và trò chuyện trong thời gian thực hơn. Thay vì chỉ để lại biểu tượng cảm xúc trên bài đăng trên Instagram của một người bạn, tại sao bạn không trực tiếp nhắn tin hoặc gọi điện cho họ? “Điều tồi tệ nhất mà bạn có thể làm khi kết nối giữa những con người với nhau,” Zaki nói, “là chỉ lẩn quẩn trên nhiều nền tảng khác nhau và để cho sự tức giận cùng những cảm xúc tiêu cực khác ngấm vào bạn như một Darth Vader* trẻ tuổi mà thôi.”
🌾 Bài tập số 5: Ca ngợi sự thấu cảm ở người khác
Giống như chúng ta được “lập trình sẵn” để khen người khác về một phong cách tuyệt vời hoặc thành tích công việc, hãy tạo thói quen ca tụng sự thấu cảm khi chúng ta nhìn thấy điều đó, Tiến sĩ Zaki nói. Đối với bài tập này, hãy dành một chút thời gian trong các cuộc họp của bạn – dù trực tuyến hay trực tiếp – để nhận ra những người trong nhóm của bạn bất cứ khi nào họ giúp người khác đạt được mục tiêu của họ. “Rất nhiều sự chú ý của chúng ta có xu hướng hướng tới những người có tiếng nói nhất, đó không nhất thiết là những người tử tế nhất,” ông chỉ ra. “Khi chúng ta nhận thấy những điều tốt đẹp xung quanh mình, nó sẽ cân bằng sự chú ý của chúng ta một chút.”
Hãy thoải mái thực hiện các bài tập này theo bất kỳ trật tự nào bạn muốn và bao lâu tùy thích. Trên thực tế, tại sao không biến chúng thành một thói quen theo bạn cả đời? Chúng ta càng có thể nuôi dưỡng sự thấu cảm của chính mình và khuyến khích nó ở những người khác, thì chúng ta sẽ càng đóng góp nhiều hơn vào một “văn hóa đồng cảm”. Tiến sĩ Zaki cho biết thêm: “Có rất nhiều nghiên cứu về sự lan tỏa lòng tốt – rằng khi chúng ta cảm nhận được nó, chúng ta sẽ lan tỏa nó nhiều hơn.
*Sinh vật xã hội: Ý chỉ những loài sống theo bầy đàn, điển hình là con người
* Darth Vader: Nhân vật trong Star Wars
______________________
Tác giả: Thu-Huong Ha
Nguồn bài viết gốc: 5 Exercises To Help You Build More Empathy
Dịch giả: Trần Thị Kim Giang – CTV Ban nội dung
Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Dịch giả: Trần Thị Kim Giang – Nguồn: iVolunteer Vietnam”.
Shortlink: https://ivolunteer.vn/z/3233
Trong quá trình tổng hợp và chia sẻ thông tin, các tình nguyện viên/ cộng tác viên/ thành viên rất khó tránh khỏi thiếu sót. Rất mong được độc giả cảm thông và góp ý tích cực để giúp iVolunteer Vietnam ngày một hoàn thiện & phát triển.
iVolunteer Vietnam mạng xã hội chia sẻ, tổng hợp các thông tin cơ hội tình nguyện, học bổng, khoá học online hữu ích dành cho sinh viên & giới trẻ Việt Nam. Với các thông tin được cộng đồng chia sẻ, chúng mình thường KHÔNG có liên hệ trực tiếp với ban tổ chức hay đầu mối liên lạc của chương trình! Bạn vui lòng xem thêm thông tin tên đơn vị tổ chức chương trình (tìm qua facebook hoặc google) & nội dung chi tiết đính kèm, email/SĐT liên hệ (nếu có) ở link bài đăng trên fanpage và website https://ivolunteer.vn để tìm hiểu rõ hơn.
Lượt xem: 40
